[Özgür KOCA]

   Yargıtay
Ceza Genel Kurulu

Esas : 2008/4-194
Karar : 2009/75
Tarih : 31.03.2009

     * YARGI KARARLARINI UYGULAMAMA


Özet: (5237 s. TCK  m. 257)

YARGITAY KARARI

Görevde keyfi davranmak suçundan sanıklar Hacı Çelik ve Salihe Çelik'in beraatlerine ilişkin, Ankara 1. Asliye Ceza Mahkemesince verilen 03.02.2005 gün ve 1016-22 sayılı kararın o yer C.savcısı tarafından temyiz edilmesi üzerine, dosyayı inceleyen YARGITAY 4. Ceza Dairesince 21.11.2006 gün ve 10151-16581 sayı ile;

"Anayasamız erklerin eşitliği ilkesiyle birlikte hukukun üstünlüğüne bağlı devlet anlayışını da benimsemiş, bunun sonucu olarak da Anayasa yargısıyla yasamanın, yönetsel yargı ile de yürütmenin ve yönetimin işlemlerinin hukuk dışına çıkmasını ÖNLEMEK İSTEMİŞTİR. T.C. Anayasasının 125/1 inci madde ve fıkrası, 'İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır' hükmünü kabul etmiş; 138/son madde ve fıkrası, 'Yasama ve yürütme organlarıyla idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez' buyurucu kuralını, 2577 sayılı İdare Yargılama Usul Yasasının 28/l. madde ve fıkrası ise, 'Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararların icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde BULUNMAYA MECBURDUR. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz uygulamasıyla ilgili davalarda verilen kararlar hakkında bu kararların kesinleşmesinden sonra idarece işlem tesis edilir' buyurucu KURALINI GETİRMİŞTİR.

Bunlar hukuk devleti olmanın bir gereği olarak, yargı kararlarının etkinliğini sağlamayı, keyfiliği önlemeyi, hukukun üstünlüğü kavramının kuramsal alandan yaşamsal alana geçirilmesini ve devletin temeli olan adaletin sağlanmasını AMAÇLAYAN KURALLARDIR.

Somut olayda, katılanın Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanı olarak görev yapmakta iken bu görevden alınarak APK Kurulu Başkanlığında APK Uzmanı olarak atanması üzerine başlayan süreçte idare mahkemesince yürütmenin durdurulması ve sonrasında işlemin iptaliyle görevine iade edilmiş olmakla birlikte kısa süre sonra başka göreve atandığı ve bu husususun müteaddit defalar tekrar edildiğinin anlaşılmasına göre personel genel müdürlüğü görevini yapan sanıkların yazılı teklifi ve Bakanlık oluruyla gerçekleşen atama ve görevlendirmelerin Anayasanın 138/son, 2577 sayılı İdari Yargılama Usul Yasasının, 28/1 maddeler ve fıkralarının buyurucu hükümlerine aykırı olarak, idare mahkemesinin kararını şeklen uygular görünüp, kararın hukuki sonuçlarını etkisiz ve işlevsiz kılacak nitelikte bulunduğu, bu nedenle sanıkların atama makamıyla iştirak halinde gerçekleşen eylemlerin 765 sayılı TCY'nın 228. ve 5237 sayılı TCY'nın 257 nci maddelerine temas etmesi karşısında 5237 sayılı TCY'nın 7/2 ve 5252 sayılı Yasanın 9/3 üncü maddeler ve fıkraları uyarınca 765 sayılı TCY'nın 228 ve 5237 sayılı TCY'nın 257/1 maddelerinin olaya ayrı ayrı uygulanıp karşılaştırılması suretiyle sanık yararına olan yasa hükmünün belirlenip uygulanmasında zorunluluk bulunması" isabetsizliğinden hükmün bozulmasına KARAR VERİLMİŞTİR.

Yerel Mahkeme ise 01.05.2008 gün ve 46-361 sayı ile,

"...her ne kadar olay tarihlerinde ve değişik zamanlarda sanıkların ayrı ayrı Sağlık Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü görevlerini ifa ettikleri sırada katılanın görevden alınması ve geçici görevlendirme kararlarına yönelik İdare Mahkemesine açmış olduğu davalardaki yürütmeyi durdurma ve idari işlerin iptaline yönelik kararların usulüne uygun olarak infaz edilmediği anlaşılmış ise de, katılanın idari görevlere atanmasının Bakan ve Müsteşar tarafından yapılan onayla gerçekleştiği, böylece atama yetkisinin Bakan ve Müsteşar tarafından Personel Genel Müdürlüğüne bırakılmadığı, bu konuda yetki devrinin de olmadığı, sanıkların savunmalarında belirttikleri üzere katılanın atama ve görevden alınma işlemlerinde yapmış oldukları işlemin sekreterya göreviyle sınırlı kaldığı, atamaya yetkili olmadıklarından sadece atama ve görevlendirme işlemlerinde yazışma işlemlerini yaptıkları ve bu nedenle sorumluluğun yasa gereği kararnamede bulunması gereken kişilere ait olduğu sanıkların samimi savunmaları, Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı İmza Yetkileri Yönerge ve 181 s. Kanun Hükmünde Kararname, dönemin Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un dosyaya bildirdiği 'tüm sorumluluğun kendisine ait olduğu' yönündeki yazılı beyanı, katılanın mahkeme huzurunda yapılan işlerden sanıkların sorumlu tutulamayacağı yönündeki beyanları birlikte değerlendirildiğinde sanıkların üzerlerine atılı suçta yasal unsurlar oluşmadığı" gerekçesiyle önceki HÜKMÜNDE DİRENMİŞTİR.

Bu hükmün de o yer C.Savcısı tarafından temyiz edilmesi üzerine YARGITAY C.Başsavcılığının "bozma" istekli 15.07.2008 gün ve 128708 sayılı tebliğnamesiyle Birinci Başkanlığa gönderilen dosya, YARGITAY Ceza Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle KARARA BAĞLANMIŞTIR.

TÜRK MİLLETİ ADINA

CEZA GENEL KURULU KARARI

Özel Daireyle Yerel Mahkeme arasında çözümlenmesi gereken uyuşmazlık, sanıklara yüklenen görevde keyfi davranmak suçunun unsurlarının oluşup oluşmadığının BELİRLENMESİNE İLİŞKİNDİR.

İncelenen dosya içeriğine göre;

Sanıklar, aşamalarda yüklenen suçu İŞLEMEDİKLERİNİ SAVUNMUŞLARDIR.

Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı olan katılan Kadir Başar, 18.08.2000 tarihinde Personel Genel Müdürü Vekili Salihe Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un olur'u ile görevinden alınarak APK Uzmanlığına atanmış, bu işlemin iptali istemiyle açılan davada Ankara 5. İdare Mahkemesince 07.12.2000 gün ve 2000/1378 E. sayıyla atama işleminin yürütmesinin durdurulmasına KARAR VERİLMİŞTİR.

14.02.2001 tarihinde eski görevine iade edilen katılan aynı gün Personel Genel Müdürü Vekili Salihe Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un olur'u ile görevinden alınarak tekrar APK Uzmanlığına atanmış, bu işlemin iptali istemiyle açılan davada Ankara 3. İdare Mahkemesince 09.05.2001 gün ve 2001/337 E. sayıyla atama işleminin yürütmesinin durdurulmasına, ayrıca bu arada Ankara 5. İdare Mahkemesince 21.03.2001 gün ve 1378-330 sayı ile ilk atama işleminin iptaline de KARAR VERİLMİŞTİR.

Katılan 25.06.2001 tarihinde eski görevine iade edilmiş, ancak Personel Genel Müdürü Vekili Salihe Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un olur'u ile 11.07.2001 tarihinde bu atama işlemi iptal edilerek, 13.07.2001-15.11.2001 tarihleri arasında her bölgede 15 gün kalmak koşuluyla Bölge Hıfzıssıhha Enstitüsü Müdürlüklerinde incelemelerde bulunmak ÜZERE GÖREVLENDİRİLMİŞTİR. Bu işleme karşı açılan iptal davasında bu kez Ankara 7. İdare Mahkemesince 27.07.2001 gün ve 2001/1067 E. sayıyla yürütmenin durdurulmasına KARAR VERİLMİŞTİR.

Katılan 19.09.2001 tarihinde görevine iade edilmiş, ancak aynı gün Personel Genel Müdürü Hacı Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sefer Aycan'ın olur'u ile Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü emrinde görevlendirilmiş, ancak 04.12.2001 tarihinde yürütmenin durdurulması kararı gerekçe gösterilerek tekrar eski görevine İADE EDİLMİŞTİR.

Bu kez Personel Genel Müdürü Hacı Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sefer Aycan'ın, olur'u ile 13.12.2001 tarihinde tekrar Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü EMRİNDE GÖREVLENDİRİLMİŞTİR. Ancak Ankara 3. İdare Mahkemesince 21.11.2001 gün ve 337-1229 sayı ile 13.12.2001 günlü atama işleminin iptaline karar verilmesi üzerine de 15.02.2002 tarihinde eski görevi olan Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı görevine İADE EDİLMİŞTİR.

Katılan, Personel Genel Müdürü Hacı Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sefer Aycan'ın, olur'u ile 12.03.2002 tarihinde tekrar Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü EMRİNDE GÖREVLENDİRİLMİŞTİR. Daha önceki atama işlemine karşı açtığı iptal davasında Ankara 6. İdare Mahkemesince 28.02.2002 gün ve 2002/234 E. sayıyla yürütmenin durdurulması kararı verilmesi üzerine de 06.05.2002 tarihinde eski görevine iade edilmiş, ancak 31.05.2002 tarihinde bu kez de Personel Genel Müdürü Hacı Çelik'in imzasını taşıyan atama kararı ve Sağlık Bakanı Osman Durmuş'un, olur'u ile görevinden alınarak APK UZMANLIĞINA ATANMIŞTIR.

Uygulayıcılar, yargı kararlarını hiçbir gerekçeyle uygulamaktan kaçınamazlar. Yargı kararları eleştirilebilir ise de bunları uygulamak durumunda bulunanlar kişisel yorum ve gerekçelerle uygulamamazlık yapamazlar. Yargı kararları, haklı veya doğru görüldükleri için değil, yargı kararları oldukları için UYGULANMAK ZORUNDADIR. Bunun dışındaki tutum ve davranışlar Anayasa'nın 138/son maddesinde belirtilen "Yasama ve yürütme organlarıyla idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez", 2577 sayılı Yasanın 28/1 inci maddesinde yer alan; "Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde BULUNMAYA MECBURDUR. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz uygulamalarıyla ilgili davalarda verilen kararlar hakkında, bu kararların kesinleşmesinden sonra idarece işlem tesis edilir" hükümlerine aykırılık ve KEYFİLİK OLUŞTURACAKTIR.

Bu hükümler, hukuk devleti olmanın bir gereği olarak, yargı kararlarının etkinlik ve bağlayıcılığını sağlamayı, keyfiliği önlemeyi; hukukun üstünlüğü kavramının kuramsal alandan yaşamsal alana geçirilmesini ve devletin temeli olan adaletin sağlanmasını AMAÇLAYAN DÜZENLEMELERDİR.

Bu bilgiler ışığında somut olay değerlendirildiğinde;

Katılanın, 18.08.2000 tarihinden 31.05.2002 tarihine kadar 7 kez görevinden alındığı, bu atama işlemlerinin her seferinde idari yargı kararıyla yürütmesinin durdurulduğu ve akabinde iptal EDİLDİĞİ ANLAŞILMAKTADIR. Bu atama kararlarında, yargı kararlarının şeklen uygulanarak, sonuçlarının etkisiz hale getirilmesinin amaçlandığı ve bu işlemle katılanın maddi ve manevi bakımdan zarara uğratıldığı saptandığından, 765 sayılı TCY'nın 228/1 inci maddesinde düzenlenen, görevde yetkiyi kötüye kullanarak keyfi işlemde bulunmak SUÇU OLUŞMUŞTUR. Olayda kişilerin mağduriyetine neden olma öğesi de gerçekleşmiş bulunduğundan eylem 5237 sayılı TCY'nın 257/1 inci maddesi kapsamında da SUÇ OLUŞTURMAKTADIR.

Bu itibarla isabetsiz bulunan Yerel Mahkeme direnme hükmünün bozulmasına KARAR VERİLMELİDİR.

SONUÇ :

Açıklanan nedenlerle;

1- İsabetsiz olan Yerel Mahkeme direnme hükmünün BOZULMASINA,

2- Dosyanın, mahalline gönderilmek üzere YARGITAY C.Başsavcılığına TEVDİİNE, tebliğnamedeki isteme uygun olarak, 31.03.2009 tarihinde yapılan müzakerede OYBİRLİĞİYLE KARAR VERİLDİ.