[Özgür KOCA]

İCRA VE İFLAS KANUNUNUN 111/A MADDESİ KAPSAMINDA BORÇLU TARAFINDAN YAPILAN RIZAEN SATIŞLARDA KDV VE DAMGA VERGİSİNİN ALINMAYACAĞI YÖNÜNDEKİ DEĞERLENDİRMEMİZ

    30 Kasım 2021 tarih ve 31675 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile İcra ve İflas Kanunu'na 111/a maddesi eklenmiş ve yürürlüğe girmiştir. Bu madde ile birlikte borçluya hacizli malını satma imkanı sağlanmıştır.

    Normal cebri icra satış işlemleri; taşınırlar yönününden İcra ve İflas Kanunu'nun 114 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş, taşınmazlar yönünden ise 126/1.maddesinin atfıyla taşınmaz açık artırma hazırlıkları  kapsamında 114.maddesinin uygulanacağı öngörülmüştür.

    İcra ve İflas Kanunu'nun Borçluya Satış Yetkisi Verilmesi başlıklı 111/a maddesi incelendiğinde özetle;

    Borçlunun, kıymet takdirinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde haczedilen malının rızaen satışı için kendisine yetki verilmesini talep edebileceği, kıymet takdirinin yapılmadığı durumlarda borçlunun talebiyle de kıymet takdirinin yapılabileceği, icra müdürlüğünce kıymet takdirinin kesinleşmesinden sonra cebri icra  işlemleri durdurularak borçluya 15 günlük süre verileceği, kanunda belirtilen şartlar dahilinde borçluyla anlaşan alıcının satış bedelini yine bu 15 günlük süre zarfında icra dosyasına yatıracağı, icra müdürlüğünce gerekli bilgi ve belgeler temin edildikten sonra bu maddede belirtilen şartların bulunduğunun tespiti halinde satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılmasına karar verilmesi için dosyanın icra mahkemesine gönderileceği,  mahkemece en geç on gün içinde yapılacak inceleme sonucunda dosya üzerinden talebin kabulüne veya reddine kesin olarak karar verileceği, kabul kararıyla malın mülkiyetinin alıcıya geçeceği ve tüm hacizler kaldırılarak devir ve teslim işlemlerinin gerçekleştirileceği hususları düzenlenmiştir.

    KDV  bakımından ilgili kanunu incelediğimizde;
    3065 Sayılı KDV Kanununun 1/1. maddesinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin, 1/3-d maddesinde, müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışların KDV'ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

    Damga vergisi bakımından ilgili kanunu incelediğimizde;
    488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 1. maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu; 3. maddesinde, damga vergisi mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait düzenlenen kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği; 8. maddesinde, bu Kanunda yazılı resmi daireden maksadın, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olduğu, bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerin resmi daire sayılmayacağı hükme bağlanmıştır.

    Mezkur Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "II-Kararlar ve mazbatalar" başlıklı bölümünün 2. fıkrasında, "İhale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğine haiz kurumların her türlü ihale kararları"nın nispi damga vergisine tabi olacağı hüküm altına alınmıştır.

    İcra ve İflas Kanunu'nun 114 ve devamı maddeleri ile 111/a maddesi çerçevesinde KDV ve damga vergisi tahsil edilip edilmeyeceği hususları yönünden yapılan değerlendirmede;

    114/13. maddesinde "İhalenin kesinleşmesi üzerine malın tescil ve teslim işlemlerinin yapılacağı. İhalenin kesinleşmesi üzerine taşınırın ihale alıcısına teslimi veya sicile kayıtlı malın ihale alıcısı adına tescili, damga vergisi ve katma değer vergisinin yatırılmasından sonra gerçekleştirilir." düzenlenmesine yer verilmiştir. Ancak borçluya satış yetkisi verilmesini düzenleyen İcra ve İflas Kanunu'nun 111/a maddesinde damga vergisi veya katma değer vergisinin alınması yönünde bir düzenleme mevcut değildir.

    İcra ve İflas Kanunu'nun 111/a maddesi gereğince borçluya rızaen satış yetkisi verildiğinde icra işlemlerinin durdurulacağı, borçluyla anlaşan alıcının satış bedelini dosyaya yatıracağı, satışın onayı ile malın devir ve teslim işlemlerinin yapılması yönünde karar verilmesi için dosyanın  icra hukuk mahkemesine gönderileceği ve mahkemece talebin kabulüne ya da reddine kesin olarak karar verileceği, kabul kararı ile birlikte mülkiyetin alıcıya geçeceği ve tüm hacizlerin kaldırılarak malın devir ve teslim işlemlerinin yapılacağı açıktır.

    Bir an için 111/a  Maddesinin 4. Fıkrası "Bu madde uyarınca yapılacak satışlar hakkında niteliğine uygun düştüğü ölçüde bu Kanunun diğer hükümleri uygulanır" hükmünü dikkate alarak 114/13.maddesinde yer alan malın ihale alıcısı adına tescili, damga vergisi ve katma değer vergisinin yatırılmasından sonra gerçekleştirilir" hükmü kapsamında damga vergisi ve KDV almayı düşündüğümüzde ise Kanunun 114/13.maddesinde damga vergisi ve KDV'nin doğumuna ilişkin bir düzenlemeye yer verilmeyip müzayede mahallinde  yapılan ihale nedeniyle doğan damga vergisi ve KDV'nin yatırılma zamanına ilişkin bir düzenlemeye yer verdiği  görülecektir.

    Katma Değer Vergisi Kanunu'na göre, katma değer vergisine tabi olan müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar, memurlukça açık artırma usulü ile yapılmaktadır. Satışın yapıldığı yer, müzayede mahalli durumundadır. Verginin alınması için, satış nerede yapılırsa yapılsın açık artırma ile yapılması yeterlidir. Satışın yapılması ile vergiyi doğuran olay meydana gelmekle, kesin satış bedeli de verginin matrahını teşkil etmektedir. Satış kesinleşmeden, katma değer vergisi borcunu ödeme yükümlülüğü doğmaz (İzmir BAM 12.HD.nin T:15/02/2017 E:2017/231, K:2017/355).

    Sonuç olarak, yukarıdaki kanun maddeleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde İcra ve İflas Kanunu'nun 111/a maddesi kapsamında yapılan satışta icra işlemlerinin durduğu, mülkiyetin mahkemenin kabul kararı ile alıcıya geçtiği, müzayede mahallinde yapılan bir satış söz konusu olmadığı gibi ortada mevcut bir ihale kararı da olmadığından bu işlem nedeniyle KDV ve ihale damga vergisi tahsilinin yapılamayacağı görüşündeyiz.

Özgür KOCA
İcra Müd.Yard.