[Özgür KOCA]

Hayvanların haczi istisnalar haricinde yapılır.

2004 sayılı İcra Kanununda açıkça belirtilmediğinden menkul bir değer taşıyan hayvan haczi mümkün olduğundan ev hayvanlarının da haczi kabildir. Örneğin bir borç için rayici yüksek olan bir köpek haczedilebilir, sonrasında satılabilir. Bu durumda hayvan haklarına aykırı değildir. Hayvanların bakımı için gerekli olan masraflar da borçluya mal edilir.

İcra Kanunu ile Hayvanları Koruma Kanunu arasında bulunan çelişkili iki madde nedeniyle zaman zaman alacaklı ve borçlu haciz altına alınan hayvanlar yüzünden dava konusu olabilmektedir.

Hayvanları Koruma Kanunu'nun 5. maddesinin 5. bendi şöyle: "Ticarî amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler." Derken icra hukuku hayvanları da menkul mal saydığından hacizlerin yasal olduğu bugün için mümkündür. Yapılacak olan yeni İcra ve İflas Kanunu'na bu tür çelişkiler kalktığında çok sayıda dava halledilmiş olacaktır.


Her iki yasanın hükümleri birlikte değerlendirildiğinde yük, binek ve arazi hayvanı ve belirli bir ticari değer biçilebilir hayvanlar doğrudan doğruya haczedilebilir. Ancak bu durumun, İİK hükümleri kapsamındaki evcil hayvanların istisnai durumlar olarak kanun koyucu tarafından zamanında belirtilmesi gerekirdi. Eğer borçlu çok değerli bir hayvanı besliyorsa yarın satmayacağını kim garanti edebilir, bunun üzerinde düşünmek lazımdır.

Zaten kanun koyucu haczedilemezlik başlığı altında bazı hayvanların haciz işlemine tutulamayacağını belirtmiştir.

2004 Sayılı İcra İflas Kanunu ;

md. 82/1-4. bend, "Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları..." Çift hayvanları: Bunlar at, öküz, merkep gibi çiftçilikte kullanılan hayvanlardır. Borçlu haciz sırasında ziraati için lüzumlu olan hayvanların haczine muvafakat etmiş ise, sonradan bu hayvanların ziraati için lüzumlu olduğundan bahisle haczin kaldırılmasını isteyemez

md.82/5. bend, "Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları"

md.82/1-7. fıkra,2. cümle, "Geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları",

İİK m. 82/1're göre, özel kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar da haczedilemez. Tarım kredi kooperatifleri ortaklarının bütün ürünleri, hayvanları ve tarımsal üretim araçları haczedilemez (aynı kanun m. 12 I).

"Yavrulu Hayvanların Haczi" başlığı altında düzenlenmiş olan, md. 83/b, "Hayvan hacizlerinde, anaları tarafından beslenme ve bakılmaya muhtaç olan yavrular analarından ayrı haczedilemeyecekleri gibi bunların anaları da yavrularından ayrı haczedilemezler."

İİK md. 82, 83/b maddelerindeki istisna koşulları da yok ise, haciz mümkün olmaktadır.


Hayvan hacizleri ilgili Yargıtay kararları


T.C. YARGITAY 19. HUKUK DAİRESİ

E. 1996/8698 K. 1997/954 T. 6.2.1997

• YARIŞ ATININ HACZİ ( Kaydi Haczin Geçersiz Olduğu )
• AT SOY KÜTÜĞÜ ( Mülkiyet Değeri Taşımadıkları )
• FİİLİ HACİZ GEREKTİĞİ ( Yarış Atlarının Haczinde )
• KAYDİ HACİZ ( Yarış Atlarının Haczinde İşe Yaramayacağı )

2675/m.41 - 2004/m.142,235

ÖZET : Yarış atları ile ilgili tutulan soy kütüğündeki kayıtlara mülkiyet değeri verilmediğinden, yarış atları için konulan kaydi hacizler geçerli değildir. Bu hayvanların fiilen haczedilmesi gerekir.
DAVA: Taraflar arasındaki sıra cetveline itiraz davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalılar vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.

KARAR: Davacı vekili, borçluya ait atların satışından sonra düzenlenen sıra cetvelinde satış bedelinin davalı alacaklıya ayrıldığını, müvekkilinin haczinin daha önce olduğunu ileri sürerek sıra cetvelinin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı alacaklı G.S. ve borçlu A.T. vekili, borçluya ait 9 atın satışından sonra düzenlenen sıra cetvelinin doğru olduğunu, davacının satışa konu atlar üzerinde fiili haczi bulunmadığını, süresinde satış istenilmediğinden haczin düştüğünü belirterek şikayetin reddini savunmuştur.

Mercii Hakimliğince iddia, savunma ve toplanan delillere göre satışa konu atların Tarım ve Köyişleri Bakanlığında tutulan kütükte kayıt ve tescilli bulunduklarından kaydi haczin geçerli olduğu, tenfize ilişkin ilamın temyizi ile 2675 sayılı Yasanın 41/son maddesi uyarınca takip duracağından bu sürede satış isteme süresinin işlemeyeceği, davacının haczinin bu nedenle devam ettiği, birinci sıraya alınmamasının usul ve yasaya aykırı bulunduğu gerekçesiyle sıra cetvelinin iptaline karar verilmiş, hüküm davalılar vekilince temyiz edilmiştir.

Satışa ve bedeli paylaşıma konu atlar yarış atı olup, 904 sayılı Islahı Hayvanat Kanunu`na göre, Safkan Arap ve Safkan İngiliz atlarının tescili için soy kütüğü tesis edileceği ( madde 20 ), soy kütüğüne kaydedilen hayvanlar için hayvan sahiplerine pediğri verileceği ( madde 24 ), kayıtlı hayvanların sahiplerinin değişmesi halinde bu değişikliğin yazılı olarak bildirileceği ( madde 26 ) hükme bağlanmıştır. Görüldüğü gibi kanunda yarış atlarının satışının geçerliliği için bir düzenleme mevcut olmayıp, satışın ( at sahibinin değişmesinin ) yazılı olarak bildirilmesi öngörülmüştür.

Yarış atları ile ilgili tutulan soy kütüğündeki kayıtlarına mülkiyet değeri verilmediğinden yarış atları için konulan kaydi hacizler geçerli değildir. Bu hayvanların fiilen haczedilmesi gerekir. Mercii Hakimliğinin kaydi haczin geçerliliğine ilişkin gerekçesi bu nedenle yerinde değildir. Ancak satışa konu yarış atlarından 2 adedi davacı tarafından fiilen haczedilmiştir.

Haciz tarihlerine göre davacı tarafından fiilen haczedilen bu atların satış bedelinin davacı alacaklıya ödenmesi gerekir. Bu nedenle Mercii Hakimliğince takdir edilen muhammen bedel ile satış bedeli arasında oranlama yapılarak 2 atın satış bedelinin öncelikle davacıya, diğer atların satış bedelinin davalı alacaklıya ödenecek şekilde sıra cetveli düzenlenmesi için sıra cetvelinin iptaline karar verilmesi gerekir. Mercii Hakimliğince bu yönler gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün BOZULMASINA, oybirliğiyle karar verildi.




T.C. YARGITAY 21. HUKUK DAİRESİ

E. 2007/25774 K. 2008/16917 T. 3.11.2008

• İSTİHKAK DAVASI ( Borçlunun Adresinde Bulunan Tüm Menkullerin Borçlunun Mülkiyetinde Sayılacağı-3. Şahsın İddiasını Kesin ve Kuvvetli Delillerle İspat Etmesi Gerektiği )
• ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İSTİHKAK İDDİASI ( Borçlunun Adresinde Bulunan Tüm Menkullerin Borçlunun Mülkiyetinde Sayılacağı-3. Şahsın İddiasını Kesin ve Kuvvetli Delillerle İspat Etmesi Gerektiği )
• HAYVAN HACZİ ( 3. Şahsa Ait Olduğunun Hayvan Pasaportu Tesis Tarihi ve Ödeme Şeklini Gösteren Yazılı Belgelere ve Tanık Anlatımlarına Göre İspat Edilmesi Gerektiği )

2004/m.96,97

ÖZET: Borçlunun adresinde yapılan haciz işleminde borçlunun adresinde bulunan menkullerin mülkiyetinin borçluya ait olduğu var sayılır. Bu kanuni bir karinedir. Haczedilen bu malların 3. bir şahsa ait olması durumunda 3. şahıs bu iddiasını kuvvetli ve kesin delillerle ispat etmelidir. Aksi takdirde sadece beyanda bulunularak istihkak iddiası ispat edilemez.

DAVA: Yukarıda tarih ve numarası yazılı kararın temyizen tetkiki davalı ( Alacaklı ) vekili tarafından istenmiş, mahkemece ilamında belirtildiği şekilde isteğin kabulüne karar verilmiştir. Temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi:
KARAR: Uyuşmazlık, üçüncü kişinin İcra ve İflas Kanunu'nun 96 ve devamı maddelerine dayalı olarak açtığı istihkak davasına ilişkindir.

Davacı üçüncü kişi, borçlunun oğlu olup, haciz 20.03.2006 tarihinde borçlunun yokluğunda ve davacı üçüncü kişinin huzurunda borçluya ait evin bahçesinde bulunan hayvan ahırında gerçekleştirildiğinden İİK'nun 97/a maddesinde öngörülen mülkiyet karinesi borçlu ve dolayısıyla alacaklı yararınadır. Bu karinenin aksinin 3. kişi tarafından güçlü ve kesin delillerle kanıtlanması gerekir.

Dosyadaki kayıt ve belgelerden; hacizli büyükbaş hayvanlar, davacı adına TR10000007763 no ile kayıtlı işletmeye hacizden sonra ve dava açılmadan bir gün önce 07.11.2006 tarihinde sisteme tescil edildiği ve 12.01.2007 tarihli 4 adet hayvan pasaport belgelerinde TR 1000000191500; TR991000699218; TR99100062716 ve TR100000040904 küpe nolu büyükbaş hayvanların doğum tarihlerinin 2002 yılı olduğu anlaşılmaktadır. Dinlenen tanıklar davacı üçüncü kişinin hacizli büyükbaş hayvanları 2006 yılı nisan ayında banka kredisi ile satın aldığını söylemişlerdir.

Mahkemece bu durumda yapılacak iş, davacı adına haciz tarihinden sonra TR10000007763 nolu işletme numarası ile sisteme kaydedilen ( TR 1000000191500; TR991000699218; TR99100062716 ve TR100000040904 küpe nolu ) büyükbaş hayvanların doğumundan bu yana ilk hayvan pasaportu tesis tarihinden itibaren kim adına kayıtlı olduğu, davacıya intikal sebep ve tarihleri ayrıntılı bir şekilde araştırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.

O halde, davalı alacaklının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ( Alacaklı )'ya iadesine, 03.11.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.

[mellow48]

müdürüm ; İİK'da 82/1 de mahsus kanunlarında haczedilemeyeceği yazılı olanlar , diyor. yani ticrai amaç gütmeden evde bakılan hayvanların haczedilememesi gerekir, diye düşünmekteyim.