[Deniz034]

   T.C.
   YARGITAY
   8. Hukuk Dairesi

ESAS NO   : 2018/11317
KARAR NO   : 2020/662   


T Ü R K   M İ L L E T İ   A D I N A
Y A R G I T A Y   İ L A M I

***************************** ******* ***** ****** ********* ** ***** **************** ********************* ************************** ***** ******************* ************ ******* *** *** *** ****************** ********* *** *** *** ******* *** **************** ***** ********************* *******************************  ****** *********** *espiti

İLK DERECE
MAHKEMESİ   : Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ   : 07/04/2017
NUMARASI   : 2015/440-2017/167


Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 07.04.2017 tarihli ve 2015/440 Esas, 2017/167 Karar sayılı kararıyla davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, Mahkeme hükmüne karşı davacılar vekili ve davalı Vakıflar Genel Müdürlüğü vekili  tarafından ayrı ayrı istinaf yoluna başvurulması üzerine Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 1.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine şeklinde hüküm kurulmuş olup, bu kez davalı Vakıflar Genel Müdürlüğü vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararını temyizi üzerine Dairece dosya incelendi, gereği düşünüldü: 


                                                       K A R A R

 Dava dilekçesinde, davacıların Mülhak Turunçzade Beyfendi Ali Bey Bin Mustafa ve Turunçzade Mustafa Ağa Bin Ali Ağa vakıflarının galle fazlasına müstehik vakıf evladı olduğunun tespiti istenmiş; Mahkemece davanın kısmen kabulüne, diğer taleplerin reddi ile  ile davacıların Turunçzade Mustafa Ağa Bin Ali Ağa Vakfı'nın galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespitine karar verilmiştir.
Davanın kısmen kabulüne  dair  ilk derece mahkemesince verilen karar, taraf vekilleri tarafından istinaf edilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi üzerine, davalı Vakıflar Genel Müdürlüğü vekilince istinaf isteminin esastan red kararı temyiz edilmiştir.
04.06.1958 tarihli ve 15/6 Sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddi olayları açıklamak taraflara ve ileri sürülen  olayları hukuken nitelemek ve uygulanacak Kanun hükümlerini tesbit etmek ve uygulamak görevi hakime aittir. Nitekim 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 33. maddesinde hâkimin, Türk Hukuku'nu resen uygulayacağı belirtilmiştir. Bu ilke gereği açılan davayı nitelemek ve açılmış bir dava hakkında doğru hukuk kurallarını bulup uygulamak hâkime düşen bir görevdir.
Dava, vakfın gelir fazlasından faydalanma amacına yönelik  galle fazlasına müstehak vakıf evladı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
5737 sayılı Vakıflar Kanunu'nun 3. maddesinde, mülhak vakıf mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi'nin yürürlük tarihinden önce kurulan, yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilen ve bu kişiler tarafından; mazbut vakıf ise bu Kanun uyarınca Genel Müdürlükçe yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulan ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflar olarak tanımlandıktan sonra, aynı Kanun'un 6. ve 7. maddelerinde ise mazbut vakıfların Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yönetilip temsil edileceği, Kanun'un (5737 sayılı Vakıflar Kanunu) yürürlüğe girmesinden önce mazbut vakıflar arasına alınan vakıflarla, bu Kanuna göre mazbut vakıflar arasına alınan vakıflara bir daha yönetici seçimi ve ataması yapılamayacağı hükme bağlanmıştır.
Vakıflar Kanunu ve Vakıflar Yönetmeliğine göre, galle fazlası evlada şart kılınan mazbut ve mülhak vakıflarda vakfedenin soyundan gelen ve bu nedenle vakfın gelirinden (gallesinden) yararlanma hakkına sahip olan kişiler için öncelikle dava açılması ve bu haklarının dava ile tespit edilmesi aranmıştır. Uygulamada bu dava, vakıflarda evladiye davaları, vakıf evladı ya da galleye müstehak evlat olduğunun tespiti davası şeklinde isimlendirilmiştir. Belirtmek gerekir ki vakıf evladı kavramı daha çok, vakfedenin çocukları ya da alt soyundan gelenler için kullanılan bir kavram olup, vakfedenin akrabaları ya da vakıftan yararlanan ismi ile belirtilmiş kişileri kapsamamaktadır.
Vakfın geliri üzerinde hak sahibi olduğuna ilişkin davayı, vakfiye uyarınca galleden yararlanma hakkı olan, yani vakfeden ile soy bağı olan ya da soy bağı olmasa bile galleden kendisine pay özgülenen diğer kişiler açabilir. 
Galle fazlası evlada şart kılınan vakıflarda, galle fazlasının alınabilmesi için açılan davada öncelikle vakfeden ile soybağının ispatlanması, sonra da vakfiyede öngörülen şartların gerçekleşmesi gerekir. Yani bu tür davalarda incelenecek ilk husus; davacı ile vakfeden arasında iddia edildiği üzere kan bağı yolu ile soybağı mevcut olup olmadığı, eğer soybağı kurulabiliyorsa ikinci aşamada vakfiyelerde galle fazlası için öngörülen şartların somut olayda davacı yönünden gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması olacaktır.
Bir vakfın evladı olunabilmesi için vakfın kurucusuna kadar soy bağının götürülmesi zorunlu olmayıp, daha önceden kesinleşmiş mahkeme kararı ile evlat olduğuna karar verilen kişilerle veya 1943 tarihli Yargıtay İçtihatı Birleştirme Kararına göre tevliyeti evlada bırakılan vakıflarda mütevellilik yapan kişilerle yöntemince kanbağı ilişkisinin kurulması yeterlidir. Dolayısı ile  idarenin (Vakıflar Genel Müdürlüğü veya Mülhak Vakıf Yönetiminin) tek taraflı olarak evlat listesine yaptığı dayanaksız bir kayıt yeterli olmayıp, açıkça galle fazlasını almaya hak kazanıldığını gösterir bir mahkeme ilamına dayalı olarak vakıf evlat listesine eklenen kişiler, daha sonra açılacak vakıf evlatlığı davalarında kesin hüküm olmasa da güçlü delil olarak değerlendirilebilecektir.
Galle fazlası için vakfiyede öngörülen şartların incelenmesinden önce davacılar ile vakfeden Turunçzade Ali Ağa oğlu Mustafa Ağa arasında kan bağına dayalı olarak soybağı kurulmasının üzerinde önemle durulması gerekmektedir.
Dosya kapsamına göre, davacılar ile vakıfta mevcut veya daha önce görev yapan mütevelliler arasında bağ kurulamadığı için 1943 tarihli Yargıtay İçtihatı Birleştirme Kararının somut olayda uygulama yeri bulunmamaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi Prof. Dr. Ali Akyıldız'ın raporunda davacılar ile vakıf arasındaki soybağının Afyon 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/213-444 sayılı dosyasında galle fazlasına müstahak evlat olduğu tespit edilen Ali Hüsnü Turunç ve Mehmet Cengiz Turunç üzerinden kurulmuş ise de; esasen o dosyaya da rapor düzenleyen bilirkişi Prof. Dr. Ali Akyıldız'ın o dava davacılarının vakıf ile soybağının kurulamadığı yönünde görüş bildirmesi üzerine dosyaya Afyon 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 15.11.1948 tarihli ve 1948/658-1193 sayılı ilamının ibraz edildiği ve bu ilam üzerine davanın kabul edildiği, eldeki dava davacıları ile bu ilamda adları geçen kişiler arasında mevcut nüfus kayıtlarına göre bağ kurulamadığı, 2005 yılı galle fazlası dağıtımına esas evlat listesinde davacıların adları bulunmakta ise de sözkonusu listeye dayanak mahkeme kararı bulunmadığından ve iş bu listelerin ne şekilde oluşturulduğu belli olmadığından, mevcut delil durumuna göre vakıf ile davacılar arasında kan bağı yolu ile kurulmuş soybağının yöntemince kurulamadığının kabulü gerekir.
Buna göre, varsa tarafların gösterecekleri diğer delillerin toplanmasından sonra, gerektiğinde konusunda uzman bir bilirkişi incelemesi yaptırılarak davacılar için gerekli kan bağının kurulup kurulmadığı konusunda görüş alınıp oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve inceleme sonucunda davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş; Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesi hükmünün bozulması gerekir.
SONUÇ:  Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle davalı vekilinin yazılı temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile Antalya Bölge Adliye  Mahkemesi (1.) Hukuk Dairesinin 02.02.2018 tarihli ve 2017/903 Esas, 2018/143 Karar sayılı istinaf isteminin esastan reddine dair kararının KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi  hükmünün 6100 sayılı HMK'nin 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, HMK'nin 373/1.maddesi gereği kararın bir örneğinin Antalya Bölge Adliye  Mahkemesi (1.) Hukuk Dairesine, dosyanın ise İlk Derece Mahkemesi Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 03.02.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.