[Özgür KOCA]

Evli bir kadının sadece bekârlık soyadını kullanmak istemesiyle ilgili açılacak dava, yerleşik Yargıtay içtihatlarına ve uygulamaya göre hak arama özgürlüğü kapsamında açılan bir bireysel hak davasıdır.


1. Karşı taraf kim olmalıdır?

Davada hasım, yani karşı taraf, uygulamada genellikle:

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
şeklinde gösterilir.


Neden?: Çünkü soyadı bilgileri merkezi nüfus sisteminde tutulmakta ve değişiklik ancak merkezi otorite tarafından yapılmaktadır. İl/ilçe nüfus müdürlükleri, genel müdürlüğün taşra teşkilatıdır; yetki ve karar merci değildir.

Dilekçede hasım olarak:

> "T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü"
şeklinde yazabilirsiniz.


2. Dava açmadan önce nüfus müdürlüğüne başvuru gerekir mi?

Hayır, zorunlu değildir.

Bu tür davalar için ön başvuru şartı aranmamaktadır. Çünkü bu bir idari başvuruya dayalı işlem iptali davası değil, doğrudan temel hakka dayalı, soyadı taşıma hakkını konu alan bir bireysel talep olduğundan, doğrudan Aile Mahkemesi'nde dava açılabilir.

Ancak bazı uygulamacı avukatlar veya vatandaşlar, önce nüfus müdürlüğüne başvurarak ret cevabı almayı tercih edebilir. Bu, delil niteliğinde kullanılabilir ama yasal olarak bir zorunluluk yoktur.


Ek Not:

Bu tür davalar son yıllarda AYM ve AİHM kararları ışığında olumlu sonuçlanmaktadır. Evlilik nedeniyle kadınların sadece eşinin soyadını taşıma zorunluluğu eşitlik ilkesine aykırı bulunmuştur.

Özgür KOCA


Örnek dava dilekçesi


[İLGİLİ YER AİLE MAHKEMESİ SAYIN HÂKİMLİĞİ'NE]

DAVACI:
[Adınız Soyadınız]
[T.C. Kimlik No]
[Adresiniz]
[Telefon / E-Posta]

DAVALI:
T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
Adres: T.C. İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
Çamlıca Mah. 408. Cad. No:136 06200 Yenimahalle / ANKARA

KONU:
Medeni Kanun'un 27. maddesi ve ilgili Anayasa hükümleri uyarınca evli olmama rağmen sadece bekârlık soyadımı kullanmak üzere soyadımın düzeltilmesi istemidir.

AÇIKLAMALAR:

1. Davacıyım. [Evlilik tarihi] tarihinde evlendim. Evlilik nedeniyle nüfus kaydımda eşimin soyadı, kendi soyadıma eklenerek birlikte kullanılmaya başlanmıştır. Ancak ben, kişisel, mesleki ve sosyal sebeplerle yalnızca bekârlık soyadımı kullanmak istiyorum.


2. Türk Medeni Kanunu'nun 187. maddesi uyarınca evli kadının sadece kocasının soyadını taşıması gerektiği düzenlenmiş olsa da bu hükmün, kadın ve erkek eşitliğine aykırı olduğu gerekçesiyle hem Anayasa Mahkemesi hem de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından eleştirilmiştir.


3. Anayasa Mahkemesi'nin 2023/38 E. ve 2023/107 K. sayılı 19.04.2023 tarihli kararı ile kadının evlendikten sonra da bekârlık soyadını tek başına kullanabilmesinin anayasal bir hak olduğu kabul edilmiştir. Bu kararda, kadının yalnızca eşinin soyadını taşımasının kadın-erkek eşitliğine aykırı olduğu belirtilmiştir.


4. Bu nedenle nüfus kayıtlarında sadece bekârlık soyadımın yer alması için işbu davayı açma zarureti doğmuştur.


HUKUKİ SEBEPLER:
T.C. Anayasası md. 10, 17, 20, 41;
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu md. 187, 27;
Anayasa Mahkemesi Kararları;
AİHS md. 8, 14


DELİLLER:
Nüfus kayıt örneği
Evlilik cüzdanı örneği
Anayasa Mahkemesi kararları
Tanık beyanı (gerekirse)
Her türlü yasal delil


SONUÇ ve İSTEM:
Yukarıda arz ve izah edilen nedenlerle;

1. Evli olmama rağmen yalnızca bekârlık soyadımı kullanmama izin verilmesine,


2. Nüfus kayıtlarının bu doğrultuda düzeltilmesine,


3. Dava masrafları ile vekalet ücretinin davalı idareye yükletilmesine,

karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim.

Tarih
İmza