[Deniz034]

Anonim Şirket Hisselerinin Haciz Usulü
Anonim şirketteki çıplak hisselerin veya ilmuhabere bağlı/hisse senedine bağlı hisselerin ne şekilde haczedileceği.   

Anonim şirketteki hisselerin haczi İİK'nun 94. maddesine göre infaz edilir:

İİK 94/1:

Anonim şirketlerde paylar için pay senedi veya pay ilmühaberi çıkarılmamışsa, borçlunun şirketteki payı icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir. Bu haczin şirket pay defterine işlenmesi zorunludur; ancak haciz, şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile şirkete tebliğ tarihinde yapılmış sayılır. Haciz, icra dairesi tarafından tescil edilmek üzere Ticaret Siciline bildirilir. Bu durumda haczedilen payların devri, alacaklının haklarını ihlal ettiği oranda batıldır. Haczedilen payların satışı, taşınır malların satışı usulüne tabidir. Diğer taşınırlarda icra dairesi başkasına devre mani tedbirleri alır.

Bu hususta Baki Kurunun görüşleri Yargıtay kararlarında aynen kabul edilmiştir.

Özetlersek; A.Ş.'lerde pay senedi veya pay ilmuhaberi çıkarılmamışsa, borçlunun şirketteki (ÇIPLAK) payı icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir. Bu tebliğin ne şekilde yapılacağı İİK'da düzenlenmemiştir. Bu nedenle;

1.Çıplak pay hissesinin haczine karar veren icra müdürü, bu haciz ile ilgili muhafaza tedbirlerini almak için mahalline (AŞ'nin merkezine) gitmek zorunda değildir. İİK 94/I 3. cümleye göre anonim şirkete bir bildiri göndermekle de yetinebilir. Bu bildiride "borçlunun A.Ş.'deki çıplak payının haczedildiği, bu haczin pay defterine işlenmesi, ileride hisse senedi veya ilmuhaber çıkarılması halinde borçlunun çıplak payına düşen hisselerinin (veya ilmuhaberlerin) borçluya verilmeyip icra dairesine (dosyasına) teslim edilmesi, borçluya çıplak payı ile ilgili bütün tebligatın bundan böyle icra dairesine yapılması ve borçlunun muvafakatinin alınması gereken bütün müşterek tasarruflar ve kararlar için bundan böyle borçlu ortak yerine icra daireisinin muvafakatinin alınması" A.Ş'ye ihbar edilir.
Bu ihbarı alan şirket çıplak payın haczedildiğini şirket pay defterine işlemek zorundadır. Ancak çıplak pay haczi şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile A.Ş.'ye tebliğ edildiği tarihte haciz yapılmış sayılır. Çıplak payın haczedildiğinin pay defterine işlenmesi bir geçerlilik şartı değildir, bir muhafaza tedbiridir.

2.Kanunda bildirinin ne şekilde yapılacağı belirtilmediğinden İcra Müdürlüğü haciz bildirimini mahalline (şirket merkezine) giderek orada düzenleyeceği tutanak ile (şirket yetkilisine elden tebliğ etmek sureti ile) de yapabilir. Zira İİK 8/1 hükmüne göre İcra Müdürlüğü yapılan işlemler ile ilgili tutanak düzenleyebilir. Bu tutanak ta yukarıda mavi yazı ile belirtilen kısımlar aynen yazılıp şirket yetkilisine tebliğ edilir. İhbarname göndermek veya bizzat gidip tutanak ile tebliğ etmek tamamen icra müdürlüğünün takdirine bırakılmıştır.
Şirket merkezine gidilir ise ve pay defteri şirket tarafından ibraz edilir ise icra müdürü çıplak payın haczedildiğini pay defterine kendisi işler veya şirket yetkilisine işletir ve durumu tutanağa yazar. Pay defteri ibraz edilmez ise icra müdürü yukarıdaki şekilde düzenleyeceği tutanakta çıplak payın haczedildiğinin pay defterine işlenmesini tebliğ etmekle yetinir.

3.Ek olarak ne surette yapılmış olursa olsun haczin Ticaret Sicil Müdürlüğüne bildirilmesi de faydalı olur. Zira ticaret sicildeki dosyaya bu haciz işlenir ise pay haricen devredilse bile İİK 94'e göre devir batıl olacaktır.

4.Şirkete ihbarname gönderilir veya şirket merkezine gidilip tutanak ile hisse haczi bildirilir ve A.Ş. tarafından borçlunun şirkette hissesi olmadığı söylenir (yani hisse haczine itiraz edilir ise) İcra Müdürünün veya İcra Mahkemesinin bu itirazı inceleme yetkisi yoktur.

T.C. YARGITAY HUKUK GENEL KURULU
E. 2007/12-332, K. 2007/446, T. 4.7.2007

• İCRA MEMURLUĞUNUN İŞLEMİNİN İPTALİ ( Haczin Kaldırılması Talebi - Hisse Üzerine Konulan Haczin Şirketin Sicil Dosyasına Kaydedildiği Belirtilmek Suretiyle Haciz İşlemi Gerçekleştirildiği/Alacaklının Haciz İstemini Yerine Getirdiği Söylenemeyeceğinden Kabulü Gereği )

• HACZİN KALDIRILMASI TALEBİ ( Hisse Üzerine Konulan Haczin Şirketin Sicil Dosyasına Kaydedildiği Belirtilmek Suretiyle Haciz İşlemi Gerçekleştirildiği - Alacaklının Haciz İstemini Yerine Getirdiği Söylenemeyeceğinden Kabulü Gereği )

• HİSSE ÜZERİNE KONULAN HACİZ ( Şirketin Sicil Dosyasına Kaydedildiği Belirtilmek Suretiyle Haciz İşlemi Gerçekleştirildiği - Alacaklının Haciz İstemini Yerine Getirdiği Söylenemeyeceğinden Haczin Kaldırılması Talebinin Kabulü Gereği

ÖZET : Şikayet eden davacı vekili, icra memurluğunun işleminin iptaline, haczin kaldırılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Alacaklının haciz talebi üzerine icra müdürlüğünce İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğüne yazı yazılarak borçlunun davacı şirkette bulunan hissesine haciz konulduğu bildirilmiş, İstanbul Ticaret Sicili Memurluğunca, hisse üzerine konulan haczin şirketin sicil dosyasına kaydedildiği belirtilmek suretiyle haciz işlemi gerçekleştirilmiştir. Bu durumda İcra Müdürlüğünün İcra İflas Kanununun 94. maddesi uyarınca, alacaklının haciz istemini yerine getirdiğini söyleyebilme olanağı bulunmamaktadır. Bu nedenle mahkemenin haczin kaldırılmasına karar vermesi usul ve yasaya uygundur.

DAVA : Taraflar arasındaki "icra memurunun işlemini şikayet" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul 2.İcra Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 2.3.2006 gün ve 171-211 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 12.Hukuk Dairesinin 9.11.2006 gün ve 17735-20771 sayılı ilamı ile;

( ... Başlatılan takiple ilgili olarak alacaklı tarafından talep üzerine icra müdürlüğünce İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğüne müzekkere yazılarak borçlunun Medi-Glass Tıp Ürünleri San. ve Tic.A.Ş.'de bulunan hissesine haciz konulmuş, İstanbul Ticaret Sicil Memurluğunca da Mahmut Sabri Camcı'nın hissesi üzerine konulan haczin şirketin sicil dosyasına kaydedildiği belirtilerek haciz işleminin bu şekilde yapıldığı anlaşılmaktadır.

Anonim şirketlerde hisse senedi çıkarılması zorunluluğu yoktur. Hisse senedi çıkarılmış ise bunlar İİK.nun menkul mallarla ilgili haciz ve muhafaza hükümlerini düzenleyen 88. maddesi uyarınca icra müdürlüğünce haczedilir ve muhafaza altına alınır. Hisse senedi çıkarılmamış ise borçlunun 3.kişi nezdinde bulunan ve henüz kıymetli evraka bağlanmamış hisse hakları İİK.nun haciz tarihi itibariyle olaya uygulanması gereken 94. maddesi gereğince icra müdürlüğü tarafından mahalline bizzat gidilerek ve pay defterine işlenmek suretiyle haciz işlemi yapılabilir. Haciz keyfiyeti de borçlunun hissesini elinde bulunduran 3.şahıslara ihbar edilir. Bu konudaki şikayet bir hakkın yerine getirilmesi ile ilgili bulunduğundan borçlunun süresiz şikayet hakkı vardır.

Mahkemece yukarıda belirtilen kurallara göre inceleme yapılıp icra müdürlüğü işleminin doğru olup olmadığı değerlendirilerek oluşacak sonuca göre bir karar vermek gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm kurulması isabetsizdir... ) ,
Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Şikayet eden ( davacı ) şirket vekili, şirket ortaklarından Mahmut Sabri Camcı'nın borcu sebebiyle icra memurluğunca borçlunun şirketteki hissesi üzerine haciz konulduğunu; anılan şahsın artık şirket ortağı olmaması nedeniyle haczin kaldırılmasını icra memurluğundan istediklerini; ancak bu talebin reddedildiğini ileri sürerek icra memurluğunun işleminin iptaline, haczin kaldırılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece şikayetin kabulüne ilişkin olarak kurulan hüküm Özel Dairece, yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.
Borçlunun ortağı olduğu anonim şirket hisse senedi çıkarmış ise, bu hisse senetleri İİK.nun 88/1 maddesi uyarınca, taşınır malların haczi hakkındaki hükümlere göre haczedilir.
Anonim şirkette, payın ( hissenin ) hisse senedine bağlanması zorunlu değildir. Eğer pay, hisse senedine ( veya ilmuhabere ) bağlanmazsa, çıplak pay olarak kalır. Hisse senedine ( ve ilmuhabere ) bağlanmamış ( çıplak ) pay da hisse senedi gibi her çeşit işlemin konusu yapılabilir; devredilebilir, rehnedilebilir, üzerinde intifa hakkı tanınabilir, haczedilebilir.

Anonim şirketlerde paylar için pay senedi veya pay ilmuhaberi çıkartılmamışsa, borçlunun şirketteki ( çıplak ) payı, icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir. ( İİK.m.94/1 C.3 ) . Buna göre, çıplak pay hissesinin haczine karar veren icra müdürü, bu hacizle ilgili muhafaza tedbiri almak için mahalline ( anonim şirket merkezine ) gitmek zorunda değildir. İcra Müdürü, İİK.m.94/1 C.3 hükmüne göre, anonim şirkete bir ihbarname ( bildiri ) göndermekle de yetinebilir.
Bu ihbarnamede ( bildiride ) , borçlunun anonim şirketteki çıplak payının haczedildiği, bu haczin pay defterine işlenmesi, ilerde hisse senedi ( veya ilmuhaber ) çıkarılması halinde borçlunun ( çıplak ) payına düşen hisse senetlerinin ( veya ilmuhaberlerin ) borçluya verilmeyip, icra dairesine ( dosyasına ) teslim edilmesi, borçluya çıplak payı ile ilgili bütün tebligatın bundan böyle icra dairesine yapılması ve borçlunun muvafakatinin alınması gereken bütün müşterek tasarruflar ve kararlar için borçlu ortak yerine icra dairesinin muvafakatinin alınması gerektiği ( anonim şirkete ) ihbar edilir ( bildirilir ) . Böylece, borçlunun haczedilen çıplak payı üzerindeki tasarruf yetkisinin kısıtlanmış olduğu ( İİK. m.86. m.94/1 C.6 ) anonim şirkete bildirilmiş ve buna aykırı davranışlara karşı gerekli muhafaza tedbirleri ( İİK.m.90 ) alınmış olur.
İcra Dairesinin bu ihbarnamesini ( haciz bildirisini ) alan anonim şirket, çıplak payın haczedildiğini şirket pay defterine işlemek zorundadır; ancak, çıplak pay haczi, şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile, ( haciz bildirisinin ) anonim şirkete tebliğ edildiği tarihte yapılmış sayılır. ( İİK. m.94/1 C.4 Prof.Dr.Baki Kuru, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, 2004 baskı, s.392, 393 ) .

Somut olayda alacaklının haciz talebi üzerine icra müdürlüğünce İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğüne yazı yazılarak borçlunun davacı şirkette bulunan hissesine haciz konulduğu bildirilmiş, İstanbul Ticaret Sicili Memurluğunca, Mahmut Sabri Camcı'nın hissesi üzerine konulan haczin şirketin sicil dosyasına kaydedildiği belirtilmek suretiyle haciz işlemi gerçekleştirilmiştir.

Bu durumda İcra Müdürlüğünün yukarıda açıklanan ilkeleri içeren İcra İflas Kanununun 94. maddesi uyarınca, alacaklının haciz istemini yerine getirdiğini söyleyebilme olanağı bulunmamaktadır.

O halde mahkemece, haczin kaldırılmasına ilişkin olarak kurulan direnme hükmü, yukarıda açıklanan gerekçeyle, sonucu itibariyle yerinde olup, onanmalıdır.

SONUÇ : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harcı peşin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 04.07.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.







PAY SENEDİ VEYA İLMUHABER ÇIKARMIŞ ANONİM ŞİRKETLERDE HİSSE HACZİ

Geçici ilmuhaberlerin İİK 88. maddesine göre tıpkı bir menkul gibi haczedileceği Yargıtay kararlarında ve Baki Kurunun kitaplarında açıkça belirtilmiştir.

Örnek: "İlmühaberler, hisse senedi yerine geçmek üzere anonim şirketlere ihraç edildiğinden, bunların taşınır malların haczi hakkındaki hükümlere göre haczedilmesi gerekir" (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 11.05.2007 tarihli ve E:2007/6914, K:2007/9714 sayılı Kararı)

Haczedilen şey para, banknot, hamiline ait senet, poliçe ve sair cirosu kabil senet (bono, çek, anonim şirket hisse senedi, ilmuhaber) veya altın, gümüş gibi diğer kıymetli şeylerden ise bunlar bizzat icra dairesi tarafından muhafaza edilir. İİK 88/I. Prof. Baki Kuru, İcra İflas el Kitabı sayfa 372

Yine Baki Kuruya göre: icra dairesi haczettiği bu değerli şeyleri doğrudan kendisi muhafaza etmez, bir bankaya tevdi eder. (aynı sayfa)

Bu nedenle geçici ilmuhaberler bulundukları yerde haciz ve muhafaza altına alınmak sureti ile tıpkı bir menkul gibi haczedilebilmektedir. İlgili Yargıtay kararları aşağıdadır.

12. HUKUK DAİRESİ
E. 2007/6914, K. 2007/9714, T. 11.5.2007

• İLMÜHABERLER ( Hisse Senedi Yerine Geçmek Üzere Anonim Şirketlere İhraç Edildiğinden Bunların Taşınır Malların Haczi Hakkındaki Hükümlere Göre Haczedileceği - Yasada Geçici İlmühaber ve Kesin İlmühaber Ayrımı Yapılmadığı )

• TAŞINIR MALLARIN HACZİ ( İlmühaberler Hisse Senedi Yerine Geçmek Üzere Anonim Şirketlere İhraç Edildiğinden Bunların Taşınır Malların Haczi Hakkındaki Hükümlere Göre Haczedileceği )

• HACİZ İŞLEMİ ( İlmühaberler Hisse Senedi Yerine Geçmek Üzere Anonim Şirketlere İhraç Edildiğinden Bunların Taşınır Malların Haczi Hakkındaki Hükümlere Göre Haczedileceği )

• GEÇİCİ VE KESİN İLMÜHABER ( Yasada Böyle Bir Ayrım Yapılmadığı - İlmühaberler Hisse Senedi Yerine Geçmek Üzere Anonim Şirketlere İhraç Edildiğinden Bunların Taşınır Malların Haczi Hakkındaki Hükümlere Göre Haczedileceği )

2004/m.94
ÖZET : İlmühaberler, hisse senedi yerine geçmek üzere anonim şirketlere ihraç edildiğinden bunların taşınır malların haczi hakkındaki hükümlere göre haczedilmesi gerekir. İİK.nun 94. maddesinde geçici ilmühaber ve kesin ilmühaber ayrımı yapılmadığından mahkemenin aksine görüşü yerinde bulunmamaktadır.

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki taraf vekillerince istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : 4949 sayılı Yasa ile değişik İİK.nun 94. maddesinin gerekçesi aynen "maddede, anonim şirketlerde hisseleri temsil eden pay senetlerinin veya pay ilmühaberlerinin çıkarılmamış olması halinde çıplak payın haczinin ne şekilde yapılacağı konusunda uygulamada çıkan tereddütleri gidermek amacıyla gerekli düzenlemeler yapıldığına yöneliktir. İlmühaberler, hisse senedi yerine geçmek üzere anonim şirketlere ihraç edildiğinden bunların taşınır malların haczi hakkındaki hükümlere göre haczedilmesi gerekir ( Prof.Dr.Baki Kuru, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı 2004. Baskı. Sahife: 392-393 ) . İİK.nun 94. maddesinde geçici ilmühaber ve kesin ilmühaber ayrımı yapılmadığından mahkemenin aksine görüşü yerinde bulunmamaktadır.

O halde, şikayetin kabulü yerine yazılı gerekçe ile reddi isabetsizdir.

SONUÇ : 3.kişi vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK. 366 ve HUMK.nun 428. maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ) , bozma nedenine göre diğer taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddine, 11.05.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.


T.C. YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ
E. 2003/27430, K. 2004/4515, T. 1.3.2004

• HİSSE SENEDİ ( Çıkarılmasının Anonim Şirketlerde Zorunlu Olmadığı - Çıkarılmış İse Menkul Mallar Gibi Haciz Ve Muhafaza İşlemi Yapılabileceği )

• ANONİM ŞİRKET ( Hisse Senedi Çıkarmaması Halinde Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Kıymetli Evraka Bağlanmamış Hisse Haklarının Pay Defterine Kayıt Edilerek Haczedilebileceği )

• HİSSE HAKLARININ HACZİ ( Anonim Şirketlerin Hisse Senedi Çıkarmaması Nedeniyle )

2004/m. 88, 94
ÖZET : Anonim şirketlerde hisse senedi çıkarılması zorunluluğu yoktur. Hisse senedi çıkarılmış ise, bunlar İİK.nun menkul mallarla ilgili haciz ve muhafaza hükümlerini düzenleyen 88.maddesi uyarınca icra müdürlüğünce haczedilebilir ve muhafaza altına alınır. Hisse senedi çıkarılmamış ise, borçlunun 3.kişi nezdinde bulunan ve henüz kıymetli evraka bağlanmamış, hisse hakları İİK.nun 94.maddesi gereğince icra müdürlüğü tarafından mahalline bizzat gidilerek ve pay defterine işlenmek suretiyle haciz işlemi yapılabilir.

DAVA : Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü :
KARAR : Anonim şirketlerde hisse senedi çıkarılması zorunluluğu yoktur. Hisse senedi çıkarılmış ise, bunlar İİK.nun menkul mallarla ilgili haciz ve muhafaza hükümlerini düzenleyen 88.maddesi uyarınca icra müdürlüğünce haczedilebilir ve muhafaza altına alınır. Hisse senedi çıkarılmamış ise, borçlunun 3.kişi nezdinde bulunan ve henüz kıymetli evraka bağlanmamış, hisse hakları İİK.nun 94.maddesi gereğince icra müdürlüğü tarafından mahalline bizzat gidilerek ve pay defterine işlenmek suretiyle haciz işlemi yapılabilir. Haciz keyfiyeti de borçlunun hissesini elinde bulunduran 3.şahıslara ihbar edilir. Anonim ve hisseli komandit şirketlerin henüz kıymetli evrak niteliğinde senede bağlanmamış hisselerinin haczinde İİK.nun 94.maddesi doğrultusunda yapılan tebliğden sonra şirket idaresi itirazda bulunmamış veya itiraz reddedilmiş ise hisselerin borçlu adına ve hesabına şirket nezdinde ve mamelekinde bulunduğu kesinleşir.
Somut olayda, şikayetçi şirketin hisse senedi çıkardığı yönündeki iddiası resmi kayıtlar incelenerek icra mahkemesince tespit edilmemiştir. Şikayetçinin sunduğu belgeler, her zaman düzenlenebilecek nitelikte olup, mahkemece gerektiğinde bilirkişi incelemesiyle şirketin resmi kayıt, defter ve belgeleri incelenerek hisse senedi çıkarılıp çıkarılmadığı araştırılarak ve sonucuna göre bir karar verilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.

SONUÇ : Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK.366. ve HUMK.428. maddeleri uyarınca ( BOZULMASINA ), 01.03.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.