[Özgür KOCA]

İş Makinelerinin Tescili ile İlgili Esaslar m.4'e göre İş makineleri "Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu araçları" ifade etmektedir. 6085 sayılı Yasa'nın 22/C-2 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 29/a-4-2. maddeleri uyarınca iş makineleri, Ticaret ve Sanayi Odası'na tescili zorunlu araçlardandır.

Sicile kayıtlı taşınmaz, gemi ve taşıtların haczinde, haciz işlemleri icra memurunun ilgili sicile haczin şerhi suretiyle yapılır. Böylece yapılan haciz aleni hale gelir.

Taşınırın haczi ise bulunduğu yere gidilerek kıymet takdiri yapılır ve mevcut mal muhafaza altına alınır.

Sicil kaydına haciz şerhi konulmak suretiyle yapılacak haciz (kaydi haciz = kayden haciz), hukuken geçerli bir el koyma haczi olup, haczin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Doğuracağı hukuki sonuçlar açısından fiili haciz ile kaydi haciz arasında bir farklılık yoktur. Ancak belirtmek gerekir ki, fiili hacizden farklı olarak kaydi haciz, 3. kişilerin iyiniyet iddiasında bulunmasını engeller.

İş makinesinin sicil kaydına haciz şerhi konulmuş ise, 3. kişiler, aracın haciz edildiğini bilmediklerini ve bilebilecek durumda da olmadıklarını, kısacası iyiniyetli olduklarını iddia edemezler. Tescilli iş makinelerinin üzerindeki ihtiyati tedbir de sicilde gösterilir ve yine 3. kişiler iyiniyet iddiasında bulunamazlar.

İş makinesinin haczedilmiş sayılması için aracın sicil kaydına haciz şerhinin işlenmesinin (kayden haczin) geçerli ve yeterli olması, tescilli araç üzerine fiili haciz konulma imkanını ortadan kaldırmaz. (Yargıtay Kapatılan 19. H.D. , 28.9.1984, E. 6250 , K. 1650) .

Tescilli iş makinesi, fiilen el konulmak suretiyle haczedilmiş ve fakat sicil kaydına haciz şerhi konulmamış ise, böyle bir haciz hukuken geçerli olmakla beraber, yalnızca iyiniyetle hak iktisabında bulunduklarını iddia eden 3. kişilere karşı ileri sürülemez.

Bu durumda mahkemece; bedeli paylaşıma konu iş makinelerinin kayden ya da fiilen haczedilmeleri neticesinde oluşan hukuki sonuçların aynı olduğu dikkate alınarak, sıra cetveli tanziminde şikayetçi tarafından yapılan fiili hacizlerin geçerli olduğunun kabulü ile şikayetçi itirazlarının esasının incelenmesi gerekirken, yanılgılı gerekçelerle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır. (Yargıtay 6. HD. T:03.10.2024, E:2024/1426, K:2024/3166)