[Özgür KOCA]

T.C.
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu

ESAS NO            : 2013/12-1566
KARAR NO          : 2015/1144       

Y A R G I T A Y   İ L A M I


Taraflar arasındaki "şikayet" kanun yolundan dolayı yapılan yargılama sonunda; Antalya 2. İcra Hukuk Mahkemesince istemin kabulüne dair verilen 18.11.2011 gün ve 2011/814 E.- 2011/1077 K. sayılı kararın incelenmesi karşı taraf-alacaklı vekilince istenilmesi üzerine, Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 18.09.2012 gün ve 2012/8167 E-2012/26964 K. sayılı ilamı ile;

(...5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 48. maddesinde açıklandığı gibi, icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişiler, yargılama ve takip giderleri ile karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorundadır. Şikayet tarihi itibari ile uygulanması gereken Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 97. maddesi uyarınca ise "Türkiye'de Kanun'u Medeni mucibince ikametgahı olmayan müddei veya davaya müdahale eden kimse diğer tarafın muhtemel zarar ve ziyanı ile masarifi muhakemesine mukabil 96. madde mucibince teminat göstermeye mecburdur" düzenlemesi yer almaktadır.

Mahkeme dava veya takibin niteliğine ve duruma göre davacıyı, davaya katılanı veya takip isteğinde bulunanı karşılıklılık esasına göre teminat göstermekten muaf tutabilir. Yasada öngörülen (mahkeme) teriminin icra takipleri için (icra dairesi olarak) anlaşılması gereklidir. HUMK. nun 97. ve MÖHUK. nun 48.madde hükümleri gereğince icra mahkemesine şikayet yolu ile başvuran yabancı kişilerin yargılama ve takip giderleriyle karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere bir teminat göstermesi zorunlu olduğundan, bu husus şikayetin ön koşulu olup, mahkemece re'sen gözetilmelidir.

Somut olayda ise icra takibini başlatan A.I. Limited şirketi yabancı uyruklu olup, teminat gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemiş ise de; yargılama sırasında 04.11.2011 tarihinde alacağını Türk vatandaşı O.D.Ö.'na temlik etmiş olmakla yabancılılık unsuru ortadan kalkmıştır. Artık alacaklı Türk vatandaşı olmakla takibin devamı için alacaklıdan teminat yatırma şartı aranmaz. Mahkemece şikayetin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile istemin kabulü yönünde hüküm tesisi isabetsizdir...)

gerekçesi ile bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Karşı taraf-alacaklı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

İstek, İcra Müdürlüğü işlemini (alacaklı yabancı şirketin teminat yatırması gerektiğinin re'sen gözetilmemesine dair) şikayetle; mahkemece belirlenecek teminatın yatırılması için alacaklıya süre verilmesi, aksi halde takibin iptaline karar verilmesi istemine ilişkindir.

Şikayetçi-borçlular vekili, davalı tarafça müvekkilleri aleyhine Antalya 13. İcra Müdürlüğünün 2011/.... Esas sayılı dosyası ile takip yapıldığını, alacaklı firmanın yabancı olduğunu adresinin de "Posta Kutusu:268 Georgetown Grand Cayman Adaları" olarak gösterildiğini, Grand Cayman Adaları adlı bir ülke ile karşılıklılık anlaşması bulunmadığını, Türk mahkemelerinde dava açan, davaya katılan veya icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişilerin yargılama ve takip giderleriyle karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorunda olduğunu, icra takibine başlarken alacaklının teminat göstermesinin zorunlu olup; icra müdürlüğünce bu hususun re'sen dikkate alınması gerekirken yerine getirilmediğini belirterek, mahkemece bir teminat öngörülmesini, kesin süre içinde teminat yatırılmaması halinde takibin iptaline karar verilmesini şikayet kanun yolu ile istemiştir.

Karşı taraf-alacaklı vekili, istemin reddini savunmuştur.

Mahkemece, icra dosyasının incelenmesinde alacaklının A.I. Limited Şirketi, borçlunun davacılar olduğu, toplam 939.784,20 TL alacak için üç adet bonoya dayanılarak kambiyo senetlerine mahsus takip yapıldığı, Türk mahkemelerinde dava açan ve icra müdürlüklerinde takip yapan yabancı uyruklu şahısların yargılama giderleri ile karşı tarafın zararını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorunda olduğu (MÖHUK m 32) 13.09.2011 tarihli ek karar tutanağı ile davalının yabancı uyruklu olması ve ülkesi ile Türkiye arasında adli yardım sözleşmesi bulunmaması sebebiyle davalı tarafa icra takibine konu asıl alacak miktarı olan 450.000,00 Euro nun %40'ına karşılık gelen 180.000,00 Euro nakit teminatı merkez bankasına depo etmesi için 10 gün süre verildiği, öngörülen teminatın süresi içinde merkez bankasına depo edilmemesi halinde takibin iptaline karar verileceğine dair ihtarlı tebligat çıkarılmasına karar verildiği, tebligatın davalıya 25.01.2011 tarihinde tebliğ edilmesine rağmen teminat yatırılmadığı, alacağın Türk vatandaşı D.Ö.'na temlik edildiği, ancak davanın takip ve davanın açıldığı şartlara göre değerlendirilerek, alacağın temlik edilmesinin takip ve dava tarihinden sonra olması ve davalıya usulüne uygun ihtarda bulunulmasına rağmen süresinde teminat yatırılmadığı  gerekçesi ile istemin kabulü ile Antalya 13. İcra Müdürlüğünün 2011/.... esas sayılı dosyasında yapılan takibin iptaline karar verilmiştir.

Karşı taraf-alacaklı vekilinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece, yukarıda açıklanan gerekçelerle bozulmuştur.

Yerel Mahkemece, takip tarihi ve davanın açıldığı zamandaki şartlara göre teminat hususunun değerlendirilmesi gerektiği, alacaklı tarafından usulüne uygun ihtara rağmen süresinde teminat yatırılmadığı, bu sürenin dolmasından sonra alacağı temlik ettiği, herkesin haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorunda olduğu, bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeninin korumayacağı, davalının, teminat yatırmamasından dolayı davacının davasının kabul edileceğini anlayarak, alacağını Türk vatandaşına temlik etmesinin hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğu gerekçesi ile önceki kararda direnilmiştir.

Direnme kararını alacaklı-karşı taraf vekili temyiz etmiştir.

1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 97. maddesi ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 48.maddesinde belirtildiği üzere, Türk mahkemelerinde dava açan, davaya katılan veya icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişiler, yargılama ve takip giderleriyle karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorundadır. Mahkeme, dava açanı, davaya katılanı veya icra takibi yapanı karşılıklılık esasına göre teminattan muaf tutar.

Teminat gösterme yükümlülüğünün amacı, davacının(talep sahibinin) davasında haksız çıkması halinde, davalının zararını davacıdan isteyebilmesinin güç ve olanaksız olacağı tahmin olunan hallerde getirilen bir güvence olmasıdır.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden; Antalya 13. İcra Müdürlüğünün 2011/3845 E. sayılı dosyasında, alacaklı A.I. Limited Şirketi vekili M.A. tarafından,  borçlular; T.T. Sanayi ve Müh. Müş. Enf. Hiz. Tic. A.Ş.; J.M.J. ; E.O.Ç. ; H.O. ; S.A. aleyhinde, 939.784,20 TL alacak için, düzenleme tarihleri 24.05.2010 olan 15.01.2011 vadeli 125.000 Euro bedelli; 15.02.2011 vadeli 150.000 Euro bedelli 15.03.2011 vadeli 150.000 Euro bedelli 3 adet bonoya dayalı olarak 20.04.2011 tarihinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatıldığı, ödeme emrinin borçlulara 26.04.2011 tarihinde  tebliğ edildiği, takip talebinde alacaklı şirketin adres olarak, "Po Box 268,George Town Grand Cayman" olarak gösterildiği anlaşılmaktadır.

Yerel mahkeme ile Özel Daire arasında alacaklı şirketin yabancı uyruklu olduğu ve teminat yatırma yükümlülüğünün bulunduğu konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, yabancı şirket tarafından yapılan icra takibinde; alacağın yargılama sırasında Türk vatandaşına temlik edilmesinin, takibe devam edilebilmesi için teminat yatırması şartını ortadan kaldırıp kaldırmayacağı; buna göre şikayetin reddinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

Yargılama sırasında A.I. Limited Şirketi tarafından takibe konu alacak, 04.11.2011 tarihinde önce USA vatandaşı N.S.'e ve aynı gün Türk uyruklu O.D.Ö.'na temlik edilmiştir.

Her ne kadar icra takibini başlatan A.I. Limited Şirketi yabancı uyruklu olup, teminat gösterme yükümlülüğünü yerine getirmemiş ise de; yargılama sırasında 04.11.2011 tarihinde alacağını Türk vatandaşı O.D.Ö.'na temlik etmiş olmakla yabancı olma unsurunun ortadan kalktığı ve takibin devamı için Türk vatandaşı olan alacaklıdan teminat yatırma şartı aranmayacağından, şikayetin reddine karar verilmesi gereğine değinen Özel Daire bozma ilamına uyulması gerekirken yerel mahkemece önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Açıklanan nedenlerle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Karşı taraf-alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanun'un 30.maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na eklenen "Geçici madde 3" atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA,  istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 01.04.2015 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

Mahkemece, takip tarihi ve istem tarihi itibariyle adresi Cayman Adaları olarak gösterilen alacaklı şirket tarafından, belirlenen teminatın yatırılması için verilen süreye rağmen teminat yatırılmadığı gerekçesi ile takibin iptaline karar verilmiştir.

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 48. maddesinde açıklandığı üzere, icra takibinde bulunan yabancı gerçek ve tüzel kişilerin, yargılama ve takip giderleri ile karşı tarafın zarar ve ziyanını karşılamak üzere mahkemenin belirleyeceği teminatı göstermek zorundadır. Yine şikayet tarihi itibari ile uygulanması gereken 1086 sayılı HUMK'nun 97. maddesi uyarınca da, Türkiye'de ikametgahı olmayan davacı veya davaya müdahale eden kimse diğer tarafın muhtemel zarar ve ziyanı ile yargılama masrafına karşılık 96.madde gereğince teminat göstermeye mecburdur.

Somut olayda,  yabancı uyruklu alacaklı A.I. Limited Şirketi tarafından, şikayetçi-borçlular aleyhine, toplam 939.784,20 TL alacak için üç adet bonoya dayanılarak 20.04.2011 tarihinde kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapıldığı; mahkemece 13.09.2011 tarihinde, icra takibine konu asıl alacak miktarı olan 450.000 Euro'nun % 40'ına karşılık gelen 180.000 Euro nakit teminatı Merkez Bankasına depo etmesi için tebliğden itibaren 10 gün süre verilmesine, aksi halde takibin iptaline karar verileceğine ilişkin ihtarın 25.10.2011 tarihinde şikayetçi-alacaklı şirkete tebliğ edildiği; takibe konu alacağın ise şikayet tarihi olan 03.08.2011 tarihinden sonra Türk vatandaşı O.D.Ö.'na 04.11.2011 tarihinde temlik edildiği anlaşılmaktadır.

Özel Dairece, yargılama sırasında alacağın Türk vatandaşına temlik edilmesi nedeniyle alacaklı şirketin teminat yatırma yükümlülüğünün kalmadığı gerekçesi ile takibin iptaline dair verilen yerel mahkeme kararı bozulmuştur.

Ne var ki, takip tarihi itibariyle teminat yatırması gereken yabancı uyruklu alacaklı şirketin yargılama sırasında, alacağını Türk uyruklu olan ve aynı vekille temsil olunan O.D.Ö.'na temliki, teminat yükümlülüğünü yerine getirmemek için anılan kanun hükmünün dolanılması niteliğindedir. Medeni Kanun'un 2.maddesi uyarınca, herkes haklarını kullanırken ve borçlarını ifa ederken iyi niyet kurallarına uymakla yükümlü olup, hakkın kötüye kullanılmasını kanun himaye etmez.

Bu nedenle, yargılama sırasında verilen kesin sürenin dolmasından sonra teminat yatırmamak amacıyla alacağın temliki kötü niyetli olup, teminat yatırma koşulu yerine getirilmediğinden, şikayetçi-borçluların isteminin kabulü ile takibin iptaline ilişkin verilen ve sonucu itibariyle doğru olan yerel mahkeme kararının onanması gerektiğinden, çoğunluk görüşüne katılmıyorum.

            Seyit ÇAVDAR
        Birinci Başkanvekili

[YUSUF]

Eski HUMK '97. maddesinde  diğer tarafın muhtemel zarar ve ziyaniyle masarifi muhakemesine mukabil 96 ncı madde mucibince teminat göstermeğe mecburdur. denilmekte ve diğer tarafın zarar ve ziyanı dikkate alınmakta iken yeni HMK'da bu maddenin karşılığı 84 ve devamı maddelerde düzenlenmiştir. HMK 84. maddesinde zarar ve ziyan dikkate alınmamakta olup yargılama giderleri dikkate alınmaktadır. Yani yabancı uyruklu bir şirket takip yapmak istediğinde yurt içinde taşınmazı yoksa veya takip ilama müstenit değil ise masraflara yetecek bir teminat göstermesi istenir.