[İçtihat]

Ceza Hukuku Makaleleri ? TASARLAMA UNSURUNUN ÖLDÜRME SUÇUNA ETKİSİ, Dr. Suat ÇALIŞKAN

TASARLAMA UNSURUNUN ÖLDÜRME SUÇUNA ETKİSİ
Dr. Suat ÇALIŞKAN
21 Aralık 2019




Tasarlayarak öldürme suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu?nun "Nitelikli haller" başlıklı 82. Maddesinin birinci fıkrasının a) bendinde hüküm altına alınmıştır.

Bu düzenlemeye göre, Kasten öldürme suçunun, tasarlayarak işlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıyla cezalandırılacaktır.

Tasarlamadan bahsedebilmek için; ?failin, bir kimsenin vücut bütünlüğü veya yaşam hakkına karşı eylemde bulunmaya sebatla ve koşulsuz olarak karar vermiş olması, düşünüp planladığı suçu işlemeden önce makul bir süre geçmesine ve ulaştığı ruhi sükûnete rağmen bu kararından vazgeçmeyip sebat ve ısrarla fiilini icraya başlaması ve gerçekleştirmeyi planladığı fiili, belirlenmiş kurgu dâhilinde icra etmesi gerekmektedir".[1]

Yasal düzenlemede ve gerekçesinde "tasarlama" kavramının tanımına yer verilmemiştir. Tasarlama kavramının açıklığa kavuşturulması, öğreti ve yargısal kararlara bırakılmıştır.

Öğretide tasarlama kavramı "soğukkanlılık" ve "planlama teorisi" olarak iki görüş çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır.

Soğukkanlılık teorisine göre,[2] tasarlayarak öldüren şahısta eylemi gerçekleştirme sırasında soğukkanlı davranış gözlenmektedir. Bu kişinin başkasını öldürürken hiç heyecan duymamış olması, ondaki ruhsal kötülüğü göstermektedir. Ayrıca fail, öldürme kararını önceden almış olmasına, araya zaman girmiş olmasına karşın, soğukkanlılığını korumuş ve bu karardan vazgeçmemiştir.

Planlama teorisine göre ise,[3] tasarlamayla işlenen öldürme suçlarında, suç, önceden kararlaştırılmış, hazırlanmış ve planlanmıştır. Bu hazırlık, pusu kurmak, mağduru ya da maktulü bulmak, hileyle öldüreceği yere getirmek şeklinde olabilmektedir. Burada fail,[4] önceden aldığı suç işleme kararını gerçekleştirmek için suçta kullanacağı araçları seçip, temin etmekte ve bu suçu nasıl işleyeceği konusunda plan yapmaktadır.[5]


765 Sayılı Türk Ceza Kanunu? nun yürürlükte olduğu dönemde, tasarlama kavramında şu şartlar aranmaktaydı:[6]

Karar verme şartı: Failin bir kimseye karşı bir suçu işlemeye sebatla ve koşulsuz olarak karar vermesi gerekir.

Soğukkanlılık şartı: Fail suçu işlemeden önce soğukkanlı bir şekilde düşünmelidir.

Sürenin geçmesi ve ruhsal sükunete aykırılık şartı: Failin soğukkanlı bir şekilde düşündükten ssonra ulaştığı ruhsal sükunete rağmen kararından vazgeçmeyip ısrarla ve bu akış içerisinde fiilini icraya başlaması halinde tasarlamadan söz edilebilir.

Ani kararla eylemin gerçekleştirilmeme şartı: Tasarlama halinde fail, anında karar verip fiili işlememekte, suç işleme kararıyla fiilin icrası arasında bir süre geçmektedir. Fail bu süre içinde suçu işleyip işlememe konusunda düşünmekte, ancak tasarladığı suçu işlemekten vazgeçmemektedir. Failin suçu işlemekten vazgeçmesi fakat bir başka sebeple ve ani bir karana fiili işlemesinde tasarlamadan söz edilemez.

Yargıtay uygulamasına göre; suç işleme kararının ne zaman alındığı ve eylemin ne zaman işlendiği mevcut kanıtlarla saptanmalı, suç kararıyla eylem arasında geçen zaman dilimi içerisinde ruhi sükunete ulaşılıp ulaşılamayacağı da ayrıca araştırılmalıdır.[7]


 
Günümüzde, Yargıtay yerleşik içtihatlarında, tasarlamadan söz edilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesini aramaktadır: [8]

1) Sebatla ve koşulsuz olarak karar verme şartı: Fail, bir kimsenin vücut bütünlüğü veya yaşam hakkına karşı eylemde bulunmaya sebatla ve koşulsuz olarak karar vermiş olması gerekir.

2) Düşünme ve plan yapma şartı: Fail, eylemi belli bir süre düşünmeli ve plan yapmalı.

3) Makul bir süre geçme şartı: Fail, düşünüp planladığı suçu işlemeden önce makul bir süre geçmesi gerekir.

4) Ruhi sükûnete rağmen eylem kararından vazgeçmeme şartı: Fail, ulaştığı ruhi sükûnete[9] rağmen eylem kararından vazgeçmemelidir.

5) Eylemi Gerçekleştirme ve Planı Uygulama Şartı: Fail, ulaştığı ruhi sükunete rağmen bu kararından vazgeçmeyip sebat ve ısrarla fiilini icraya başlaması ve gerçekleştirmeyi planladığı fiili, belirlenmiş kurgu dahilinde icra etmesi gerekir.

Tasarlama halinde fail, anında karar verip fiili işlememekte, suç işleme kararıyla fiilin icrası arasında sükûnetle düşünebilmeye yetecek kadar bir süre geçmektedir.

Fail bu süre içinde suçu işleyip işlememe konusunda düşünmekte ve suçu işlemekten vazgeçmemektedir. Failin suçu işlemekten vazgeçmesi ve fakat bir başka sebeple ve bir başka ani kararla fiili işlemesinde tasarlamadan söz edilemez.

Suç işleme kararının hangi düzeydeki eylem için ve ne zaman alındığıyla eylemin şarta bağlı olmayan bu kararlılıktan ne kadar zaman geçtikten sonra işlendiği mevcut delillerle belirlenmeli, suç kararıyla eylem arasında geçen zaman dilimi içerisinde ruhi dinginliğe ulaşılıp ulaşılamayacağı değerlendirme konusu yapılmalıdır.

Uygulamada haksız tahrik ve tasarlamanın bir arada bulunabileceği kabul edilmektedir.[10]

Tasarlamanın ağırlatıcı sebep sayılmasının hukuki esası soğukkanlılık olmayıp, belirli bir süre içerisinde failin düşünüp taşınması, ana hatları ile bir plan kurması ve böylece tehlike halini daha büyük bir ölçüde açığa vurması olduğu için tahrikle bir arada bulunması engel psikolojik bir hal olmadığı gibi kanuni bir engelde yoktur.[11] Suçun tasarlanarak işlenmesi, olayda tahrikin kabulüne engel teşkil etmez.[12]


KAYNAKÇA

DÖNMEZER Sulhi, Kişilere ve Mala Karsı Cürümler, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2001.

DÖNMEZER ve ERMAN, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt 2, 7. Bası no: 949.

İstatistikler: Gönderilme zamanı gönderen teoman ? 22 Ara 2019 09:02

Source: Ceza Hukuku Makaleleri ? TASARLAMA UNSURUNUN ÖLDÜRME SUÇUNA ETKİSİ, Dr. Suat ÇALIŞKAN